Zastanawiasz się, jak rozmawiać z dziećmi o perfekcjonizmie i problemach z tym związanych? Chcesz, żeby dziecko realizowało siebie, swoje pasje i nie ulegało presji otoczenia?
Zacznij od wspólnego oglądania bajki Disneya.
Od perfekcyjnych księżniczek do cudownie nieidealnych bohaterek z ambicjami
Jeszcze nie tak dawno jedynym celem bohaterek Disneya było znalezienie swojego księcia.
Od Królewny Śnieżki do Belle, od Kopciuszka do Ariel, od Śpiącej Królewny do Jasminy, w każdej bajce to właśnie romans był na pierwszym miejscu. Okoliczności z czasem się zmieniały, poruszane tematy dotyczyły coraz bardziej realnego świata, a nie tylko krain za siedmioma górami. Jedna rzecz się nie zmieniała — miłość była głównym celem naszej idealnej bohaterki. Bo wiadomo, że musiała być idealna.
I wcale nie chcę tutaj krytykować bajek. Sama wychowywałam się na Disneyu i mam do wielu ich klasycznych filmów niesamowity sentyment. Zresztą do dzisiaj chętnie do nich wracam, poprawiają mi humor i pozwalają przenieść się do baśniowego świata i zapomnieć o problemach. I ten eskapizm jest ich największą zaletą. Często przekazują też wiele pozytywnych wartości moralnych i etycznych. Powiedzmy sobie jednak szczerze: disneyowskie księżniczki raczej nie są postaciami, z którymi dziecko w jakikolwiek sposób może się utożsamiać.
Na szczęście wydaje się, że Disney rozumie, że ten sposób prowadzenia narracji nie przemawia już do współczesnego pokolenia. Dzisiejsze bohaterki stają się coraz bardziej złożone, mają swoje problemy i swoje marzenia. I okazuje się, że poszukiwanie księcia z bajki wcale nie musi stać na pierwszym planie, żeby film odniósł kasowy sukces, a nasza bohaterka nie musi wyglądać, jak żywcem wyjęta z okładki vogue’a.
Dobrym przykładem będzie tutaj Encanto (w polskiej wersji: Nasze magiczne Encanto), animacja Disneya z 2021 roku opowiadająca o kolumbijskiej rodzinie Madrigal. (Prawie) każdy członek tej wyjątkowej rodziny ma specjalny, magiczny dar, dzięki któremu może pomagać innym mieszkańcom wioski.
[Na tym etapie chcę uprzedzić, że dalej znajdują się spojlery fabularne, bo chcę odwołać się do konkretnych przykładów opisujących zmianę w tworzeniu bohaterek.]
Bohaterki mierzą się z perfekcjonizmem, syndromem oszusta i presją otoczenia
Co sprawia, że Encanto jest według mnie tak ważnym filmem?
Ma pozytywne wzorce złożonych postaci kobiecych
Głową rodu jest Abuela (babcia), silna kobieta, która cieszy się powszechnym szacunkiem i poważaniem. I tutaj warto się na chwilę zatrzymać i docenić, jak scenariusz przedstawia postacie kobiece. To nie jest półśrodek ani udawanie. Nie ma tu męskiego bohatera, który po cichu podejmuje decyzje. Miasto nie ma innego opiekuna. To do Abueli cała wioska przychodzi po radę. I postać Abueli nie jest tu scenariuszowym wyjątkiem. W animacji mamy postacie kobiece z kilku pokoleń i każda z nich jest zniuansowana, wyrazista, ma swoje marzenia i swoje troski.
Każda z bohaterek mierzy się z własnymi problemami
- Isabella tworzy coś nieidealnego i to ją uwalnia
Isabella to najstarsza wnuczka Abueli i jej ulubienica. Idealna w każdym calu, największa nadzieja rodziny, najpiękniejsza, pełna wdzięku i pozornie najbardziej wpisująca się w kanon królewny. Czy na pewno ?
Kiedy podczas kłótni z siostrą, Isabella przez przypadek tworzy kaktus, roślinę nieidealną i niewymiarową (do tej pory zawsze wyczarowywała jedynie piękne i symetryczne kwiaty), okazuje się, że cała ta fasadowa idealność bardzo ją przytłacza. Kaktus powstał ze złości, z emocji, której przecież księżniczki nie okazują.
W piosence „What else can I do” Isabella zwierza się, że ma dosyć bycia piękną i szuka czegoś, co jest prawdziwe. Zastanawia się, co jeszcze mogłaby zrobić, gdyby odważyła się być sobą. To jest moment przełomowy, w którym Isabella rozumie, że nie odkryła jeszcze pełni swojego potencjału i że nie godzi się na to, by dalej ograniczały ją oczekiwania innych i rola społeczną, jaką przyszło jej grać. I — uwaga — Isabella przyznaje, że była gotowa wyjść za mąż tylko dlatego, że wszyscy tego od niej oczekiwali. Tym samym podkreślając, że małżeństwo wcale nie jest głównym celem i spełnieniem marzeń. To nie jest coś, czego ona sama chce. I nie boi się już mówić o tym głośno.
- Luisa walczy z syndromem oszusta i pokazuje, że pod silną powłoką kryje się wrażliwość
Luisa (druga z sióstr) jest siłaczką. Może dosłownie przenosić domy. Całe miasteczko polega na jej pomocy w przeróżnych sprawach i każdy wie, że Luisa „da radę”. Kto jak nie ona.
W piosence „Surface pressure” Luisa zwierza się, że tak naprawdę boi się, że wszystkich zawiedzie. Mówi, że czuje na sobie ogromną presję, która tylko rośnie i boi się, że pod nią upadnie. Jeśli nie mogłaby pomagać innym, to jaka jest jej wartości w społeczeństwie? Marzy o tym, żeby chociaż na chwilę uwolnić się od tych oczekiwań i znaleźć czas na odpoczynek. Jej nadludzka siła jest tutaj dwuwymiarowa, z jednej stronie mówimy o sile fizycznej, z drugiej o dźwiganiu wielkiego ciężaru emocjonalnego. Finalnie Luisa zaczyna rozumieć, że nie musi sama dźwigać wszystkich trosk i problemów i ma takie samo prawo do odpoczynku, jak każdy inny.
Piosenka „Surface pressure” stała się hitem w wielu krajach na całym świecie, trafiła na 8. miejsce listy Billboardu, ma nawet osobną stronę na Wikipedii, a prasa amerykańska okrzyknęła ją „Hymnem pracoholiczek”. Autor tekstu, Lin-Manuel Miranda (który jest autorem wszystkich piosenek w Encanto), powiedział, że ta piosenka stanowi jego podziękowanie i przeprosiny dla jego starszej siostry, która miała na sobie dużo więcej obowiązków i presji niż on.
- Mirabel pokazuje, że nie potrzeba nadludzkich mocy, by być wyjątkowym
Mirabel to najmłodsza z sióstr i główna bohaterka tej historii. Jest czarną owcą w rodzinie, bo jako jedyna nie otrzymała żadnego magicznego daru. Zachowuje jednak optymizm i stara się wspierać bliskich, jak może.
[Wiecie, że to jest pierwsza bohaterka Disneya w okularach? Zresztą stereotypy dotyczące wyglądu nasza Mirabel bije nie tylko dzięki okularom.]
Jako najmłodsza w rodzinie, często bywa ignorowana i jej pomysły nie zyskują uznania. Mirabel się jednak nie poddaje, jest uparta i robi to, w co wierzy. Dzięki jej determinacji i szczerości udaje się nie tylko uratować magiczny dar Madrigalów (który zaczyna zanikać), ale każdy członek rodziny może nareszcie odetchnąć i być sobą. Mirabel burzy mury, te dosłowne i te metaforyczne, pomagając innym pokonać ograniczające przekonania i odnaleźć swoje prawdziwe ja.
Jak rozmawiać z dziećmi o perfekcjonizmie? Obejrzyjcie razem Encanto
Encanto jest nie tylko przełomowym filmem w historii Disneya, ale przede wszystkim służy, jako bardzo dobry początek do rozmów o ważnych tematach. Zasłużenie zdobył całą masę nagród, w tym Oskara dla najlepszej animacji (Disney za to totalnie położył temat nagrody za muzykę, bo najlepszych piosenek w ogóle nie zgłosił do nominacji). Jego bohaterki to kobiety, z którymi można się utożsamiać, które są po prostu ludzkie. Mają problemy, z którymi mierzy się wiele kobiet, często już od najmłodszych lat.
Nie chcę powiedzieć, że Encanto jest filmem idealnym (animacja nie ustrzegła się pewnych schematów), ale stanowi ważny krok w tworzeniu nowych wzorców. W bardzo przystępny i ciepły sposób pokazuje, że nieidealność jest fajna. Nikt z nas nie jest idealny i chyba nikt nie chciałby być. Ideały są nudne. To suma wszystkich naszych cech tworzy to, kim jesteśmy i warto wszystkie te cechy odkrywać.
Obejrzyjcie z dziećmi Encanto, a potem porozmawiajcie o tym, co zauważyły. Wspólnie przeanalizujcie piosenki. Porozmawiajcie o tym:
- Jak je rozumieją?
- Co dla nich znaczą?
- Jaką zmianę zauważają w bohaterkach?
- Co jest największym darem tej rodziny?
Ryzyko wspólnego oglądania jest tylko jedno: piosenki z Encanto mogą zdominować wasz dom na długie tygodnie 🙂
Zdjęcie: oficjalny plakat promujący film Encanto z wytwórni Disneya
