To jest pierwszy artykuł z cyklu „Oswajam wartości”, w którym tłumaczę czym są kluczowe wartości, jak je znaleźć i jak z nimi pracować, by polepszyć jakość swojego życia. W tym artykule zajmiemy się definicją wartości i tym, co nam daje ich znajomość.
Nieprzypadkowo to właśnie wartości są tematem pierwszego artykułu na tej stronie. Cały pomysł na tę stronę i na to, czym teraz się zajmuję, wynika właśnie z tego, że postanowiłam działać zgodnie z własnymi wartościami.
Bez obaw, nie zamierzam spisywać tutaj historii mojego życia i opowiadać, jak dotarłam to tego miejsca, w którym jestem teraz. To opowieść na inny czas i, prawdopodobnie, inne miejsce. Jedyne co chciałabym, żebyś zapamiętała to fakt, że wartości są u podstaw wszystkiego. I to one są, a przynajmniej będę chciała Cię do tego przekonać, punktem wyjścia do innych działań.
Zanim przejdziemy dalej, dobrze byłoby odpowiedzieć sobie na zasadnicze pytanie: czym są wartości?
Czym są nasze kluczowe wartości?
W uproszczeniu mówi się, że wartości to wszystko to, w co wierzymy, czym się kierujemy i do czego dążymy.
Ta definicja zawiera w sobie jednak pewną nieścisłość. Gdyby kluczowe wartości były tożsame z naszymi wierzeniami, określenie ich nie stanowiłoby takiego problemu. W celu lepszego zobrazowania tego, o czym mówię, chciałabym zaproponować Ci proste ćwiczenie.
Ćwiczenie:
Weź dowolną kartkę (niepotrzebny rachunek też się do tego nadaje) i wypisz 5 najważniejszych dla Ciebie wartości.
Pamiętaj, że w ćwiczeniu chodzi o wypisanie Twoich prawdziwych wartości, a nie tych, które chciałabyś wyznawać. Często wartości, które uznajemy za ważne nie są tymi, które naprawdę wyznajemy. Czasami pewne wartości mogą nam się wydawać lepsze albo ważniejsze niż inne. Możemy czerpać inspirację od bliskich, rodziny, wzorować się na znanych osobach publicznych. Działania inspirowane chęcią bycia lepszym są niewątpliwie szlachetne i mogą wnieść wiele dobrego w nasze życie. Jednak, jeśli nie są to nasze prawdziwe kluczowe wartości, jeśli nie wypływają z nas, tylko przychodzą z zewnątrz, to kierując się nimi nie odnajdziemy pełni zadowolenia. Zaakceptowanie tej różnicy też jest ważnym procesem.
Jeśli jesteś w stanie wypisać swoje wartości niemal z zamkniętymi oczami to szczerze Ci gratuluję. Praca z wartościami nie jest łatwa, a Ty osiągnęłaś tutaj level master!
Jeśli jednak po 5 minutach dalej obgryzasz ołówek i skreślasz kolejne odpowiedzi, to biegnę, żeby Cię uspokoić. Nie ma w tym nic dziwnego. Większość ludzi ma ten sam problem. Czasem jesteśmy w stanie wypisać od razu jedną, dwie odpowiedzi, ale z kolejnymi już nie przychodzi to tak łatwo. To wcale nie znaczy, że tych wartości w sobie nie mamy. Każda z nas kieruje się swoimi kluczowymi wartościami. Najczęściej jednak nie jesteśmy ich w pełni świadome.
Mam nadzieję, że rozumiesz już teraz, czemu ta powszechna definicja nie do końca jest precyzyjna. Wierzenia kojarzymy z czymś, co wybieramy świadomie. Wierzymy w Boga lub nie, wyznajemy taką, a nie inną religię. Owszem, często wierzymy w coś, co jest nam wpojone w dzieciństwie i możemy mieć problem z definiowaniem tej wiary, ale mimo to się nią kierujemy.
Wiemy na co się powołać i do czego pewne mechanizmy zachowań przypisać. Z wartościami jest trochę inaczej. Kierują one naszymi decyzjami bez względu na to, czy zdajemy sobie z nich sprawę, czy nie.
Kluczowe wartości stają się naszymi wewnętrznymi drogowskazami w momencie, kiedy stajemy się ich w pełni świadomi. I dopiero wtedy możemy zacząć z nimi pracować i systematycznie polepszać jakość naszego życia.
Wiemy już czym są wartości. Ale do czego ich znajomość może nam być potrzebna?
Po co nam znajomość kluczowych wartości?
Postępowanie wbrew swoim kluczowym wartościom zwiększa poziom niezadowolenia, stresu i przemęczenia. To proste – działając wbrew sobie nigdy nie będziesz w pełni szczęśliwa.
W życiu podejmujemy różne decyzje, rozpoczynamy i kończymy różne działania, dokonujemy zmian, albo wręcz przeciwnie – za wszelką cenę tych zmian unikamy. Zastanawiałaś się kiedyś, co powoduje, że wybierasz takie, a nie inne rozwiązanie? Jak się zapewne domyślasz, odpowiedzią są właśnie wartości. I nie chcę przez to powiedzieć, że wszystkie decyzje i sytuacje życiowe są wyznaczane przez wartości. Oczywiście, że nie! Czasami podejmujemy jakieś działanie ze względów czysto pragmatycznych. Przypomnij sobie jedną z takich sytuacji. Jak się wtedy czułaś?
Jeśli czegoś normalnie byś nie zrobiła, ale na przykład zostałaś niejako „zmuszona” przez przełożonego czy przełożoną, jakie to wywołało w Tobie emocje?
Jeśli musiałaś pogodzić się z jakąś narzuconą decyzją, z którą nie do końca się zgadzałaś, to czy nie poczułaś działania wbrew sobie?
To właśnie te sytuacje najlepiej uzmysławiają nam jakimi wartościami się kierujemy. Jeżeli robimy coś niezgodnego z nimi, czujemy się źle. Wiadomo, że w życiu nie zawsze jest różowo i nie zawsze możemy robić wszystko to, na co mamy ochotę. Ale jeśli przez dłuższy czas często postępujemy wbrew naszej naturze, nasz organizm może zacząć wysyłać nam sygnały ostrzegawcze, że coś jest nie tak. Zaczniemy zauważać pierwsze symptomy, takie jak przemęczenie, stres czy rozdrażnienie. Działanie wbrew sobie może też być jednym z czynników przyczyniających się do wypalenia zawodowego, które staje się powoli zmorą naszych czasów.
Wartości to nasz wewnętrzny kodeks, zgodnie z którym postępujemy.
Zanim przejdę dalej, myślę, że warto jeszcze rozgraniczyć dwie rzeczy. Działania sprzeczne z wartościami to nie to samo, co brak motywacji do działania. Motywacja a chęci – to zupełnie różne, choć powiązane ze sobą, tematy.
Często nie chce nam się czegoś robić, bo nie czujemy do tego motywacji. Różnica polega na tym, że jeśli wiemy, dlaczego to robimy, jakie wartości nam przyświecają, to choćbyśmy miały lenia stulecia, to i tak zbieramy się i działamy. Wartości bowiem pomagają nam określić cel i kierunek naszych działań.
Działanie w zgodzie z moim systemem wartości – teoria i praktyka.
Kluczowe wartości wyznaczają nam wewnętrzny kodeks, zgodnie z którym postępujemy. Dają nam jasny sygnał, czy dane działanie lub zachowanie jest z nimi zgodne.
Są rzeczy, na które mamy wpływ i takie, na które nie mamy wpływu – nie odkryłam tutaj Ameryki. Każda z nas, w mniejszym lub większym stopniu, zdaje sobie sprawę z tej różnicy. Pytanie polega na tym, czy wiesz, gdzie przebiega granica wpływu w Twoim własnym życiu?
Dlaczego wspominam o tym przy okazji wartości?
Gdy pytam o wartości, wiele osób instynktownie odpowiada: rodzina. Jest to zupełnie naturalne. Nasi najbliżsi, ich szczęście i dobro są dla nas bardzo ważne. Często jednak obserwuję, że ta odpowiedź pada z ust osób, które każdą wolną chwilę spędzają w pracy, rozwijając biznes, robiąc karierę. Poświęcają na to swój czas prywatny, kosztem innych obszarów życia. Gdzie w tym wszystkim jest miejsce na dbanie o to, co najważniejsze? Jeśli ważna jest dla mnie rodzina, ale nie mam czasu z nią przebywać, to czy jestem naprawdę szczęśliwa?
Warto tutaj podkreślić, że system wartości u każdego człowieka jest inny. Jeśli np. jestem singlem i mogę sobie pozwolić na poświęcenie się pracy, a jednocześnie praca i rozwój zawodowy są wysoko w mojej hierarchii potrzeb i wartości, to takie zachowanie (o ile nie szkodzę własnemu zdrowiu) jest działaniem w zgodzie z moim systemem wartości. Chciałabym, żeby to mocno tutaj wybrzmiało. Nie ma jednego wzorca dobrego dla wszystkich. Nie ma lepszego i gorszego zbioru wartości. Wartości po prostu są. Ważne jest to, co z nimi zrobisz.
Dlaczego kluczowe wartości są ważne?
Znajomość kluczowych wartości pomaga wyznaczać cele, które są spójne z nami oraz tworzyć warunki, w których czujemy się dobrze. To nie znaczy, że nagle świat będzie dla nas różowy. Będziemy się mierzyć z tymi samymi przeciwnościami i będziemy mieć lepsze lub gorsze dni.
Ale czy świadomość tego, po co coś robimy i jakie korzyści dane działanie wnosi w nasze życie, nie sprawia, że nawet na te przeciwności patrzymy inaczej?
Zadaj sobie pytanie:
Jaki widzisz główny sens w swoim życiu? Do czego dążysz?
Teoretycznie nie musisz znać odpowiedzi na to pytanie. Prawdopodobnie i bez tej odpowiedzi możesz spokojnie egzystować. Ba! Możesz nawet być bardzo ze swojego życia zadowolona. Po co więc to mówienie o sensie i wartościach?
Jeśli czegoś naprawdę chcesz, do czegoś dążysz, a jednocześnie czujesz, że gdzieś ta obrana droga Cię uwiera, to właśnie wartości pomogą Ci ją ulepszyć. Dopasować do ciebie. Nie bez powodu przy okazji wartości posługujemy się sformułowaniami typu: życie w zgodzie z sobą, sens życia, ogólne poczucie szczęścia i spełnienia. Robienie rzeczy wbrew sobie powoduje w nas dysonans. Jak mogę być szczęśliwa, osiągając nawet bardzo wiele, jeśli w środku czuję, że coś jest nie tak? Własnej natury nie da się oszukać. Tylko budując na dobrych fundamentach, jesteśmy w stanie wycisnąć z życia maksimum zadowolenia.
Podsumowanie
Znajomość kluczowych wartości pomaga wyznaczać spójne z nami cele na drodze do szczęśliwszego życia.
Brzmi zbyt pompatycznie? Być może. Ale działanie wbrew sobie na pewno do tego szczęścia Cię nie przybliży.
Pamiętaj też, że zbiór wartości dla każdej osoby będzie indywidualny. Szczęściem dla jednych będzie sukces zawodowy, dla innych rodzina, a dla jeszcze innych urządzenie domu na wsi. Z każdą z tych rzeczy wiążą się inne wartości. Nie ma lepszych i gorszych odpowiedzi.
Dobra wiadomość jest taka, że na pracę z wartościami nigdy nie jest za późno i nie jest to wcale takie trudne, jak się może na pozór wydawać. W kolejnych artykułach podpowiem wam jakie metody/ćwiczenia, według mnie, sprawdzają się najlepiej w pracy z wartościami. Z wartościami można pracować samodzielnie – wymaga to znalezienia odpowiednich metod/narzędzi, które najlepiej do Ciebie przemawiają. Jeśli masz czas i chęci na szukanie, to w Internecie można dziś znaleźć wszystko. Jeśli czujesz, że samodzielna praca się u Ciebie nie sprawdzi i wolisz całość procesu pozostawić w rękach eksperta, zapraszam Cię na spotkanie jeden na jeden. Za pomocą konkretnych pytań i narzędzi pomogę Ci ustalić najważniejsze wartości i pokażę Ci, jak najlepiej z nimi pracować, by skutecznie poprawić jakość swojego życia. Więcej informacji na temat coachingu i tego, jak pracuję, znajdziesz w zakładce Oferta.
