Czym jest coaching? Co to jest cel coachingowy? Czym różni się coaching od konsultacji?
W tym artykule znajdziecie wszystko, co chcieliście wiedzieć o coachingu, ale baliście się zapytać.
Czym jest coaching?
Coaching pomaga uwolnić potencjał, osiągnąć zamierzone cele i skutecznie wprowadzić zmiany w naszym życiu.
Słowo ‚coach’ wzięło się od angielskiego określenia trenera sportowego. I choć samo znaczenie coachingu zmieniło się od tego czasu, sportowe źródła tego procesu pomagają w odpowiedzi na pytanie: czym jest coaching?
Decydując się na rekreacyjne uprawianie sportu, nie musimy (jeśli nie chcemy) zapisywać się na zajęcia z trenerem. Większość z nas potrafi lepiej lub gorzej jeździć na rowerze. Przy zakupie roweru nie musimy korzystać z porad specjalisty.
Natomiast jeśli chcemy wziąć udział w rajdzie rowerowym, rozmowa z trenerem niewątpliwie by nam pomogła. Trener mógłby zwrócić naszą uwagę na rzeczy, o których do tej pory w ogóle nie myśleliśmy. Pomógłby też dobrać sprzęt, który najlepiej odpowiada naszym potrzebom. Sami ustawiamy sobie cel jakim jest udział w rajdzie, ale to trener pokazuje nam jak najlepiej nasz cel osiągnąć. I podobną rolę w dziedzinie rozwoju osobistego spełnia coach. Dostarcza nam narzędzi, proponuje ćwiczenia, które najlepiej przybliżą nas do osiągnięcia celu. Co nie zmienia faktu, że całość pracy do wykonania jest zawsze po naszej stronie.
Jedno z angielskich znaczeń słowa ‚coach’ to po prostu ‚autokar’. Tym porównaniem posługuję się najczęściej, gdy ktoś zadaje mi pytanie „na czym polega moja praca?”
Coach pomaga klientowi przemieścić się z punktu A (miejsca, w którym jest dzisiaj) do punktu B (miejsca, w którym chce się znaleźć).
To osoba, która do mnie przychodzi, określa w którym kierunku chce jechać. Ja po prostu towarzyszę jej w tej podróży i pomagam odkryć nowe ścieżki dotarcia do celu. Klient przychodzi z konkretnym problemem, wyzwaniem, przed którym stoi, i jako coach pomagam mu poszerzyć perspektywę. To tak jakby ktoś stał przed zamkniętymi drzwiami, dobijał się do nich i nagle dostrzegł, że znajduje się w pomieszczeniu pełnym innych drzwi i innych opcji.
Rola coacha i rola klienta
W indywidualnym procesie coachingowym biorą udział dwie osoby: coach i klient.
Najprościej mówiąc:
- Coach to osoba prowadząca proces coachingowy.
- Klient to osoba uczestnicząca w procesie coachingowym.
Rolą coacha jest stworzenie bezpiecznego środowiska, wspieranie i zadawanie pytań, skłaniających do szukania odpowiedzi i samodzielnego wyciągania wniosków. Rolą klienta jest aktywny udział w procesie, wyznaczanie celu i kierunku procesu, ciekawość i otwartość na ćwiczenia i narzędzia dostarczane przez coacha.
Coach pomaga w rozwoju, stymuluje do nauki, ale nie daje gotowych rozwiązań. Coaching wspiera zmianę, za pomocą technik i narzędzi, które pozwalają spojrzeć na wyzwania z różnych perspektyw. Często mówi się, że coach przystawia lustro, w którym klient może się przejrzeć. To co klient w nim widzi i jakie w związku z tym decyzje podejmie, zależy tylko od niego.
Cel coachingowy
Powszechnie mówi się, że coach „podąża” za klientem. To klient wyznacza kierunek, w jakim chce iść. Kierunek ten nazywamy celem coachingowym.
Istotą coachingu jest autonomia klienta i samodzielność w podejmowaniu decyzji.
Przykładem celu z jakim klienci przychodzą na coaching może być m.in. umiejętność radzenia sobie ze stresem, zarządzanie sytuacjami konfliktowymi, rozwój kompetencji zarządczych, czy podjęcie ważnej decyzji życiowej.
Taki wstępny cel należy odpowiednio doprecyzować i często na doprecyzowanie celu coachingowego potrzebna jest cała sesja.
Dlaczego?
Cel musi być precyzyjnie zdefiniowany, by można było skutecznie ocenić jego realizację.
Niektórzy odwołują się tutaj do zasady formułowania celów SMART. Nazwa SMART pochodzi od pierwszych liter angielskich słów opisujących cechy dobrze zdefiniowanego celu. Zgodnie z tą zasadą cel powinien być:
- Specific (konkretny);
- Measurable (mierzalny);
- Achievable (osiągalny);
- Relevant (istotny);
- Time-bound (określony w czasie).
Zasada SMART niewątpliwie jest pomocna w procesie coachingowym (i często wykorzystywana), ale trzeba mieć świadomość, że w przypadku rozwoju osobistego, nie zawsze można ją w pełni zastosować. Nie każdy cel można w łatwy sposób obiektywnie zmierzyć. Ważne jest natomiast ustalenie tylu szczegółów, ile potrzebuje klient, by mógł samodzielnie oceniać postępy. To klient musi widzieć zmianę i to jego kryteria oceny są tutaj najważniejsze.
Na tym etapie pomocne są pytania takie, jak:
Jaki rezultat byłby dla ciebie idealny?
Jakie korzyści przyniesie ci spełnienie tego celu?
Po czym poznasz, że cel został osiągnięty?
Czym jest proces coachingowy?
Coaching jest procesem. To znaczy, że praca coachingowa jest rozłożona w czasie i zazwyczaj zajmuje od kilku do kilkunastu spotkań.
Proces coachingowy składa się z 2 podstawowych elementów:
- sesji coachingowych – spotkań jeden na jeden, na których coach pracuje razem z klientem nad jego celem,
- czasu między sesjami – czasu dla klienta na testowanie nowych pomysłów, sprawdzanie, wyciąganie wniosków.
Czas między sesjami jest kluczowy i efekty coachingu zależą w dużej mierze od zaangażowania klienta w pracę nad własnym rozwojem pomiędzy spotkaniami.
Czy liczba sesji jest z góry określona?
Liczba sesji za każdym razem ustalana jest indywidualnie. W zależności od konkretnego celu coachingowego, proces może wymagać kilku albo nawet kilkunastu spotkań. Może też zakończyć się po jednej sesji, jeśli po pierwszej rozmowie okaże się, że dalsza praca nad celem, nie wymaga pomocy coacha.
Skąd ta rozbieżność?
Do coacha zazwyczaj przychodzimy z „dużymi tematami”, a przynajmniej my sami tak to widzimy.
Gdyby problem był prosty do rozwiązania, to przecież nie potrzebowałabym coacha?
A jeśli ja, znając całą sytuację, nie jestem w stanie podjąć decyzji, to w jaki sposób godzinne spotkanie z coachem może mi pomóc?
W praktyce często to my sami, w naszej głowie, pompujemy tematy do niemal monstrualnych rozmiarów. Po tygodniach, czy miesiącach mierzenia się z jakimś problemem, wydaje nam się on przytłaczający. Tymczasem fakt, że jakiś temat jest dla nas ważny i ma istotny wpływ na nasze życie, wcale nie musi być równoznaczne z tym, że jest on trudny i skomplikowany.
Mamy tendencję nakładać kolejne warstwy przeszkód i komplikacji, które często zacierają nam główny obraz. I właśnie tutaj z pomocą przychodzi coach, który jest w stanie pokazać tę samą sytuację z innej perspektywy. Często pomaga również dostrzec nowe rozwiązania, których wcześniej nie widzieliśmy. To powoduje, że czasem pozornie trudne tematy są rozwiązywane w szybki sposób i nie wymagają wielu sesji. Są sytuacje, w których wystarczy kilka odpowiednio postawionych pytań, by klient znalazł właściwe dla siebie rozwiązanie i dalej działał już samodzielnie. Porównywanie różnych sytuacji nie ma sensu, bo każdy z nas jest na innym etapie życia, ma inne doświadczenia i inne potrzeby. Jednej osobie potrzebna jest jedna sesja, innej 3, a jeszcze innej 8. Nie ma jednej odpowiedzi, tak jak nie ma dwóch identycznych sytuacji, z jakimi mierzą się klienci.
Praca domowa w coachingu
Zadanie na które klient umawia się z coachem podczas sesji nazywane jest potocznie „pracą domową”.
Często podczas sesji klient dochodzi do nowych wniosków, które potrzebuje dobrze przemyśleć i sprawdzić w praktyce. Są sytuacje, w których klient potrzebuje zdobyć nową wiedzę, spotkać się z kimś, wykonać jakieś zadanie. Często właśnie od wniosków z wykonania pracy domowej zaczyna się następną sesję. Jest to nowy materiał do pracy i analizy podczas spotkania coachingowego.
Kto sugeruje pracę domową? Nie ma tu jednej odpowiedzi. Najlepiej, jeśli kolejne kroki pochodzą od klienta i to on decyduje o tym, jak wykorzysta czas do następnej sesji w związku z realizacją swojego celu. Zdarzają się również sytuacje, w których coach może zasugerować pewne narzędzia, czy ćwiczenia, które mogą pomóc klientowi.
A co jeśli klient nie wykona pracy domowej?
Wykonanie lub niewykonanie jakiegoś zadania jest decyzją. Każda decyzja daje nam nowe informacje i przesuwa nas dalej w pracy coachingowej.
Niewykonanie pracy domowej nie podważa celowości kolejnej sesji coachingowej. Nikt tutaj nie wystawi minusa za brak zeszytu. Wręcz przeciwnie, taka sytuacja pozwala poruszyć nowe wątki:
Jakie w tym czasie były twoje priorytety?
Czego potrzebujesz do wykonania tego zadania?
Czy ta sprawa dalej jest dla Ciebie ważna?
Zaufanie w procesie coachingowym
Podstawą dobrej relacji coachingowej jest zaufanie i autentyczność. Kodeks etyczny coacha zobowiązuje do absolutnej poufności. Wszystko, co dzieje się podczas sesji zostaje między coachem i klientem.
Szczerość i otwartość jest podstawą udanego procesu. Dlaczego to takie ważne? Jeśli cel coachingowy nie jest „mój”, to nie czuję w sobie potrzeby jego realizacji. Z tego względu narzucane cele się nie sprawdzają. I nie ma znaczenia czy mówimy tutaj o szefie narzucającym cele pracownicze, czy partnerze/partnerce oczekującym konkretnych zmian. Jeśli nie widzę dla siebie korzyści z realizacji jakiegoś celu, to nie działam na rzecz jego realizacji.
Podobnie dzieje się, jeśli mam cel ukryty, którym świadomie nie dziele się z coachem. W takiej sytuacji proces coachingowy wspierający inny cel, ten pozorny, okaże się prawdopodobnie nieskuteczny. Klient działa w ten sposób na swoją niekorzyść i on traci najwięcej. Nie wykorzysta potencjału jaki daje coaching i odejdzie niezadowolony.
Coaching a konsultacje
Często dostaję pytanie o to, czy prowadzę konsultację i czym w zasadzie coaching różni się od konsultacji?
W coachingu pracujemy nad celem klienta i to on samodzielnie tworzy najlepsze dla siebie rozwiązanie. Rolą coacha jest zadawanie pytań, żeby skłonić klienta do szukania odpowiedzi i samodzielnego wyciągania wniosków. Efekt coachingu zależy od pracy włożonej w proces po stronie klienta.
Coaching jest nastawiony na rozwój wewnętrzny i uwolnienie pełni własnego potencjału. Podczas konsultacji dostaje się dopasowane do własnych potrzeb, gotowe rozwiązanie oparte na doświadczeniu i wiedzy konsultanta.
W procesie coachingowym to klient decyduje jakie rozwiązanie jest dla niego najlepsze i nadaje kierunek w procesie. W konsultacjach efektem pracy jest gotowe rozwiązanie oferowane przez konsultanta w zależności od potrzeb klienta.
Coaching a terapia
Coaching pomaga poszerzyć perspektywę, terapia pomaga ustabilizować nasze „tu i teraz”. Każda sytuacja wymaga innych metod działania i innego rodzaju wiedzy.
Jeśli wyobrazimy sobie, że każdy z nas stoi na konkretnych fundamentach, to można powiedzieć, że coaching polega na rozszerzaniu powierzchni tych fundamentów, eksplorowaniu nowych ścieżek, patrzeniu w różne strony. Terapia natomiast pomaga w sytuacji, gdy fundamenty, na których stoimy są naruszone i potrzebujemy pomocy, by stanąć na nich stabilnie.
Każdy coach (jeśli sam nie jest terapeutą), powinien być w stanie bez problemu odróżnić te sytuacje i, jeśli jest taka potrzeba, zasugerować kontakt z wykwalifikowanym terapeutą/terapeutką.
Korzyści z coachingu
Co tak naprawdę daje coaching?
- Coaching poszerza perspektywę i zwiększa świadomość.
- Pomaga ukierunkować działania w stronę twojego celu.
- Pomaga wyjść z impasu i podejmować lepsze decyzje.
- Coaching wspomaga rozwój osobisty i uczenie się.
- Pomaga zidentyfikować mocne strony i je rozwinąć.
- Coach jest bezstronny i nie ocenia Twojego celu i rozwiązania.
- W procesie coachingowym Twoje potrzeby są zawsze na pierwszym miejscu.
- Narzędzia coachingowe dopasowane są do Twojej indywidualnej sytuacji.
Kiedy coaching nie jest dla ciebie?
Patrząc na powyższe plusy, można się zastanawiać, czy są sytuacje, w których coaching nie przyniesie spodziewanych efektów? Zdecydowanie tak.
Coaching nie jest dla ciebie, jeśli:
- szukasz gotowego rozwiązania swoich problemów (tutaj potrzebne są konsultacje);
- nie chcesz długofalowo pracować nad rozwojem osobistym;
- jesteś zadowolona z miejsca, w którym jesteś;
- nie czujesz potrzeby wprowadzania zmian w swoim życiu.
Coaching wymaga zaangażowania nie tylko w trakcie sesji, ale przede wszystkim poza nią. Wymaga otwartości i chęci wprowadzania zmian w swoim życiu. Nie każdy jest na to gotowy i nie każdy tego potrzebuje. Nigdzie nie jest powiedziane, że każda osoba musi decydować się na nowe rzeczy i nowe działania. Pozostawianie we własnej strefie komfortu jest jak najbardziej OK, jeśli czujesz się w niej dobrze.
Podsumowanie
Coach poszerza Twoją perspektywę i zwraca uwagę na rzeczy, które do tej pory mogły umknąć Twojej uwadze. Nie musi dokładnie znać Twojej sytuacji, ale pomoże Ci ukierunkować działania w stronę Twojego celu. Poprzez zadawanie odpowiednich pytań, coach skłania do szukania odpowiedzi. Pomaga otwierać kolejne drzwi i wyjść z impasu.
Ile razy zdarzyło Ci się nosić z jakimś zamiarem przez miesiące, czy nawet lata?
Ile czekałaś ze zrobieniem pierwszego kroku?
Ty nie musisz wiedzieć, jak skrócić tę drogę. Od tego masz coacha.
Jeśli interesuję cię coaching, zapraszam Cię do zapoznania się z moją ofertą sesji coachingowych.
Masz temat, o którym chcesz porozmawiać, ale nie wiesz, czy coaching jest dla ciebie dobrym rozwiązaniem? Umów się na bezpłatne spotkanie wstępne i sprawdź, czy moja oferta jest dla ciebie odpowiednia.
Skontaktuj się ze mną, jeśli masz jakieś pytania.
